Een goede nachtrust, een beetje muziek en wat positieve aanmoediging kunnen het menselijke brein helpen om nieuwe vaardigheden aan te leren. Wij bespreken acht elementen die het leren – volgens de neurowetenschap – vergemakkelijken.
Hoe werkt ons brein? Hoe kunnen we het ten volle benutten om beter te leren? Om duurzamer kennis op te nemen? Neurowetenschap is de wetenschap die zich bezighoudt met alle aspecten van het zenuwstelsel. Dat betekent dat neurowetenschappers met grote belangstelling naar onze hersenen kijken en fascinerende onderzoeken voeren. Zo helpen ze ons om beter te leren.
Neurowetenschap en -plasticiteit: het menselijke brein evolueert continu
Dat we iets kunnen leren, hebben we te danken aan de zogenaamde ‘neuroplasticiteit’. Ons brein verandert voortdurend. Het evolueert bij elke ervaring en bij elk beetje kennis dat we opdoen. Ons brein blijft veranderen tot het moment dat we onze laatste adem uitblazen. Tot het bittere einde worden er nieuwe verbindingen gemaakt. Het is dus nooit te laat om iets nieuws te leren.
Maar wat gebeurt er dan als we onze hersenen niet meer aan het werk zetten?
Uw geheugen blijft intact. Maar als u uw brein wilt ontwikkelen, moet u het stimuleren.
Wanneer u stopt met uw hersenen te trainen, verzwakken de neurale verbindingen die u nodig hebt om iets aan te leren geleidelijk aan. Uiteindelijk zullen ze zelfs helemaal verdwijnen. Ook die vergaarde kennis gaat dan in rook op. Uw geheugen is als een spier: traint u ze niet, dan kwijnt ze weg.
Acht elementen die het leren – volgens de neurowetenschap – vergemakkelijken
De vraag luidt dus: hoe kunnen we dat leerproces vergemakkelijken? Neurowetenschappers hebben een paar ideeën bedacht om op een innovatieve manier te leren. Deze acht elementen vergemakkelijken het leren.
1.Aandacht
Maar wat is aandacht precies? Volgens de positieve pedagogiek is aandacht een hersenmechanisme dat ervoor zorgt dat u gericht actie kunt ondernemen in functie van een doel of interessegebied. Dankzij die aandacht vangen onze vijf zintuigen alle informatie op die we krijgen van onze omgeving, onze emoties of onze psychologische beleving. (Bron: Apprendre autrement avec la pédagogie positive (Anders leren dankzij positieve pedagogiek))
Volgens Stanislas Dehaene, cognitief psycholoog, neurowetenschapper en professor aan het Collège de France, zal aandacht niet alleen het leren bevorderen, maar er zelfs voor zorgen dat u sneller kennis vergaart. Door aandachtig en geconcentreerd aan het werk te gaan, nemen uw hersenen dus gemakkelijker nieuwe dingen op.
2. Actieve inzet
Zowel mens als dier leren veel sneller en gemakkelijker als ze zich actief inzetten. Uit neurowetenschappelijke studies blijkt dan ook dat passieve organismen niets leren. Integendeel zelfs, ze doen pas nieuwe kennis op als ze in beweging komen en zich betrokken voelen bij een proces.
Om nieuwe kennis te vergaren, moet u dus:
- zelf achterhalen of de kennis betrouwbaar is;
- vragen beantwoorden;
- praktische oefeningen doen.
Actieve inzet maakt ook zelfevaluatie mogelijk. Dat betekent dat u zichzelf, indien nodig, kunt corrigeren.
3. Positieve feedback
De mens leert ook gemakkelijker iets nieuws wanneer hij zich gewaardeerd of bewonderd voelt. Hij leert gemakkelijker nieuwe vaardigheden wanneer hem iets lukt dat aanvankelijk erg moeilijk leek en waarvan hij de vooruitgang ziet. Goedkeuring, erkenning en aanmoediging zijn dus doeltreffende vormen van feedback: ze helpen u sneller en beter te leren.
4. Herhaling
Ook consolideren en reactiveren bevorderen het leren. Hoe meer u uw hersenen aan het werk zet om een bepaalde handeling uit te voeren, hoe sneller en gemakkelijker dat uiteindelijk zal gaan. De 10.000-urenregel stelt dat u elke vaardigheid als een expert kunt beheersen als u zich er 10.000 uur op toelegt. En ook de neurowetenschap bevestigt dat nieuwe informatie beter wordt opgenomen als u ze reactiveert.
Maar wat als nieuwe kennis niet wordt geconsolideerd? Dan zal ze gewoon in rook opgaan. Alleen door nieuwe kennis te herhalen, wordt ze voor eeuwig in uw brein opgeslagen.
5. Beweging
Volgens de neurowetenschap bevordert ook beweging het leerproces. Vooral bij kinderen is dat het geval. Ze moeten dus in beweging blijven. Studies tonen aan dat kinderen, door hun motoriek te ontwikkelen, ook hun cognitieve vaardigheden stimuleren. Rennen, springen, sporten … spelen is dus ook een cruciale rol.
6. Fouten maken
Ook belangrijk tijdens het leerproces is ’trial and error’. Niemand kan tennissen als hij niet eerst heeft geleerd hoe dat moet. Een kind leert lopen door eerst een paar stapjes proberen te zetten. Te vallen. En vervolgens gewoon opnieuw te beginnen. Want als hij het niet opnieuw probeert, zal hij nooit kunnen lopen. Van fouten leren we.
Dankzij snelle, positieve feedback op die fouten kunnen we die kennis beter opnemen. Maar let op: bestraf fouten niet. Stress zet immers een rem op het leerproces. Geef liever de voorkeur aan feiten, zonder een waardeoordeel te vellen.
7. Slaap
Volgens de neurowetenschap speelt ook uw nachtrust een sleutelrol in uw leerproces. Bij slechte slapers draait het geheugen immers niet op volle toeren. ’s Nachts gaat ons onderbewustzijn aan de slag. Onze hersenen zetten zich in gang. Ze beleven alles wat ze overdag hebben geleerd opnieuw en versterken zo uw geheugen. Wie de volgende dag een examen moet afleggen, doet er dus goed aan om de leerstof vlak voor het slapengaan nog even door te nemen.
8. Muziek
Muziek helpt kennis te consolideren en heeft een grote impact op de ontwikkeling van het geheugen in het algemeen. Het stimuleert immers de hersenen en maakt het gemakkelijker om nieuwe kennis vast te houden. Hersenscans hebben trouwens al uitgewezen dat de linkerhersenhelft, die met het verbale geheugen is verbonden, sterker ontwikkeld is bij mensen die regelmatig muziek spelen.
Conclusie
De cognitieve neurowetenschap bestudeert de werking van de hersenen van dichtbij. Ze biedt een beter inzicht in cognitieve mechanismen en de manier waarop ons brein informatie verwerkt.
Zo hebben neurowetenschappers ontdekt dat bepaalde handelingen het leren vergemakkelijken, zoals een goede nachtrust, luisteren naar muziek, of een actieve inzet wanneer we iets nieuws leren. Al deze kleine, eenvoudige dingen vergroten ons intellectuele vermogen, zorgen ervoor dat we onze aandacht erbij houden en creëren uiteindelijk nieuwe neurale verbindingen.
